Het aanbieden van zowel de Hulpkaart als de Crisiskaart heeft meerwaarde. Dat laten Stichting HerstelTalent en Stichting Herstelproces zien. Het werken met beide kaarten is daar inmiddels een vanzelfsprekendheid.
De Hulp- en Crisiskaart zijn beide persoonlijke, opvouwbare kaartjes, die passen in een portemonnee. De kaarthouder zet op de kaart concrete aanwijzingen over hoe anderen hem het best kunnen helpen op die momenten dat hij dit zelf niet kan vertellen. Zo kunnen de kaarten escalatie voorkomen en een veilig gevoel bieden.
De Crisiskaart wordt sinds het einde van de jaren 90 uitgegeven door voornamelijk cliëntenorganisaties in de geestelijke gezondheidszorg. Cliënten reflecteren intensief op een eerdere crisis met een ervaringsdeskundige om vast te stellen wat zij nodig hebben om een nieuwe crisis te voorkomen of hier beter mee om te gaan. Een samenvatting hiervan komt op de Crisiskaart.
Bij de Hulpkaart draait het om de kaart zelf, er is geen sprake van een aanvullend plan. Iemand kan zelfstandig of onder begeleiding de kaart maken op momenten dat hij even geen woorden heeft. Hiermee is de Hulpkaart laagdrempelig en ook toegankelijk voor iedereen die soms niet meer zelf kan zeggen wat belangrijk is. Dat kunnen mensen zijn met dementie, een licht verstandelijke beperking, een verslaving en mensen met psychische problematiek voor wie het maken van de Crisiskaart te intensief of om andere reden niet passend is.
In elkaars verlengde
De Stichting Herstelproces werkte al langer met de Crisiskaart toen ze in 2019 ook de Hulpkaart in gebruik namen. Koos de Boed, adviseur bij de stichting: “Wij starten altijd met de Hulpkaart als iemand een kaart wil maken. De procedure is eenvoudiger dan bij de Crisiskaart, en laagdrempeliger. Ook wordt de term crisis niet door iedereen passend gevonden bij hun eigen situatie. Denken we tijdens het proces dat een Crisiskaart met een uitgebreid crisisplan meer op z’n plaats is, dan stellen we dat voor.”
De Stichting HerstelTalent in Zeeland nam naast de Crisiskaart in 2018 de Hulpkaart in het aanbod op. Klazine Tuinier, projectleider: “Wij hebben vooral te maken met mensen die ernstige psychische problemen ervaren. Een paar jaar geleden ontdekten we de Hulpkaart en die bleek ook goed aan te sluiten bij onze doelgroepen.” Ook Klazine geeft aan dat niet iedereen de term crisis passend vindt: “We zijn mensen die niet goed kunnen aangeven wat ze willen, omdat ze teveel prikkels ervaren, bijvoorbeeld mensen met kanker die door de chemo aan geheugenverlies leiden. Of mensen met beginnende dementie of niet-aangeboren hersenletsel.”
Klazine: “Wij kijken per persoon welke kaart geschikt is. Het proces is bij beide kaarten van belang maar bij de Crisiskaart wordt gereflecteerd op een eerdere crisis, wat leidt tot meer inzicht. Bij de Hulpkaart gaat het trouwens ook om bewustwording: ‘Wat is er met mij aan de hand, wat kan er met mij gebeuren en hoe wil ik dan geholpen worden?’ Dat wordt door veel mensen lastig gevonden; hulp vragen is niet iets wat iedereen vanzelfsprekend doet. Daar helpt de Hulpkaart bij, want bijvoorbeeld met de contactpersonen moet overlegd worden of het goed is dat ze genoemd worden op de Hulpkaart of ze gebeld kunnen worden als het nodig is. ”
In de etalage
Dat beide organisaties al werkten met de Crisiskaart maakte het aanbieden van de Hulpkaart een stuk eenvoudiger. Klazine: “De invoering van de Hulpkaart ging redelijk vanzelf. We werkten samen met organisaties om de Crisiskaart meer bekend te maken. De Hulpkaart hebben we daarin vrij vanzelfsprekend meegenomen. Daarnaast geven we nu ook voorlichting aan organisaties voor mensen met een licht verstandelijke beperking, dementie of niet-aangeboren hersenletsel.”
De Stichting HerstelProces nam het in de spotlights zetten van de Hulpkaart heel serieus. Koos de Boed: ”Met verschillende startbijeenkomsten hebben we veel hulpverleners en managers kunnen bereiken. De publiciteit was gericht op de GGZ, het gemeentelijk sociaal domein en ook bijvoorbeeld POH GGZ.”
Aanvullend
De ervaringsdeskundige medewerkers bij Stichting HerstelTalent krijgen van Klazine extra uitleg over het werken met de Hulpkaart. Klazine: “Een Hulpkaart vraagt net een andere manier van werken dan de Crisiskaart: concreet, minder onderzoekend en meer to the point.”
Tot slot: “Al met al ben ik erg blij dat de kaarten elkaar zo aanvullen. Dat had ik van tevoren echt niet bedacht.”
[Bronnen: Interview met Koos de Boed van Stichting Herstelproces op 8 mei 2020 en interview op 13 juni 2020 met Klazine Tuinier van Stichting HerstelTalent in Zeeland. Beide door Jetske de Jong voor het project Hulpkaart van het UMC Utrecht]